Dù có những cải thiện đáng kể về thu nhập và môi trường làm việc, giáo viên tại Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức từ áp lực tài chính, công việc, và kỳ vọng xã hội. Tuy vậy, tình yêu nghề, mến trẻ vẫn là động lực lớn nhất giúp họ gắn bó với sự nghiệp “trồng người”.
Áp Lực Và Sự Quá Tải Trong Nghề Giáo
Nghiên cứu của Viện Phát triển chính sách Đại học Quốc gia (IDP-VNU) đã hé lộ bức tranh toàn diện về đời sống giáo viên tại Nam Bộ, với hơn 12.505 giáo viên tham gia khảo sát. Kết quả cho thấy, dù mức lương cơ sở đã tăng lên 2,34 triệu đồng (từ tháng 7/2024), thu nhập trung bình của giáo viên vẫn chỉ đáp ứng khoảng 52% nhu cầu chi tiêu hàng tháng nếu không làm thêm nghề phụ.
- Áp lực tài chính: 44% giáo viên đánh giá mình đang chịu áp lực tài chính cao. Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng với giáo viên có thâm niên dưới 10 năm, khi thu nhập chỉ đáp ứng khoảng 45% nhu cầu.
- Quá tải công việc: Gần 72% giáo viên cho biết công việc vượt quá sức chịu đựng, đặc biệt là ở bậc mầm non với tỷ lệ hơn 87%. Ngoài giờ giảng dạy, giáo viên phải dành nhiều thời gian cho công tác chuẩn bị bài, họp hành, và quản lý hành chính.
- Áp lực từ phụ huynh: Hơn 70% giáo viên cho rằng áp lực từ phụ huynh là vấn đề lớn nhất. Khoảng 40% giáo viên từng nghĩ đến việc rời bỏ nghề vì những căng thẳng tinh thần đến từ các mối quan hệ này.
Làm Thêm Để Trang Trải Cuộc Sống
Trước thực tế thu nhập từ nghề giáo chưa đủ đáp ứng chi tiêu, nhiều giáo viên phải tìm kiếm thêm nguồn thu nhập. Theo khảo sát:
- 25,4% giáo viên tham gia dạy thêm trong trường, và 8,2% dạy thêm ngoài trường.
- 15% giáo viên làm thêm nghề phụ, chủ yếu là canh tác nông nghiệp, kinh doanh nhỏ, hoặc bán hàng online.
- Các công việc này đóng góp trung bình 12% thu nhập cho gia đình giáo viên, giúp họ vượt qua khó khăn tài chính.
Động Lực Gắn Bó Với Nghề
Mặc dù áp lực lớn, 94,23% giáo viên khẳng định sẽ tiếp tục theo đuổi nghề giáo. Động lực lớn nhất không đến từ thu nhập mà từ:
- Tình yêu nghề, mến trẻ: 99% giáo viên được khảo sát cho biết nếu có cơ hội chọn lại, họ vẫn sẽ chọn nghề giáo.
- Môi trường làm việc: Giáo viên hài lòng nhất với môi trường làm việc (4,03/5 điểm).
- Tinh thần cống hiến: Nhiều giáo viên xem nghề giáo là một sứ mệnh, vượt lên trên những khó khăn thường nhật.
Giải Pháp Cải Thiện Đời Sống Giáo Viên
Để nâng cao chất lượng giáo dục và đảm bảo đời sống giáo viên, các chuyên gia từ IDP-VNU đề xuất một số chính sách quan trọng:
- Tăng lương và phụ cấp: Bảng lương nhà giáo cần được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, đặc biệt ưu tiên giáo viên trẻ và giáo viên mầm non.
- Hành lang pháp lý bảo vệ nhà giáo: Cần có quy định bảo vệ giáo viên trước áp lực từ phụ huynh và xã hội.
- Điều chỉnh tuổi nghỉ hưu: Giảm tuổi nghỉ hưu cho giáo viên mầm non và kéo dài tuổi công tác cho những người có trình độ cao.
- Quản lý dạy thêm: Xây dựng cơ chế minh bạch, công khai cho hoạt động dạy thêm, đảm bảo hài hòa với chính sách tiền lương.
- Khen thưởng xứng đáng: Thực hiện các chương trình khen thưởng và đãi ngộ nhằm ghi nhận sự cống hiến của giáo viên.
Kết Luận
Dẫu phải đối mặt với những áp lực không nhỏ, giáo viên vẫn kiên trì với nghề bằng tình yêu và sự tận tâm. Tuy nhiên, để hỗ trợ giáo viên tốt hơn, cần có những chính sách đồng bộ, hướng tới cải thiện thu nhập và bảo vệ nhà giáo trước các áp lực xã hội. Những thay đổi này không chỉ giúp nâng cao đời sống giáo viên mà còn là bước đệm quan trọng để xây dựng một nền giáo dục phát triển bền vững và công bằng hơn.