Hành trình khoa học và giải thưởng danh giá
Tháng 5/2024, Bộ Khoa học và Công nghệ vinh danh PGS.TS Trần Mạnh Trí với Giải thưởng Tạ Quang Bửu nhờ những đóng góp xuất sắc trong nghiên cứu ô nhiễm không khí và tác động của các hợp chất độc hại đến sức khỏe con người. Là giảng viên tại Khoa Hóa học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, ông đã có những công trình nghiên cứu đột phá, được công bố trên các tạp chí khoa học thuộc top 5% thế giới.
PGS Trần Mạnh Trí sinh năm 1981, lớn lên trong một gia đình nghèo tại Tuyên Quang. Vượt qua nhiều khó khăn, ông theo đuổi đam mê nghiên cứu khoa học, tốt nghiệp Đại học Khoa học Tự nhiên, sau đó tiếp tục học thạc sĩ, tiến sĩ và thực hiện nhiều nghiên cứu sau tiến sĩ tại Mỹ, Thụy Sĩ, Anh và Nhật Bản. Hiện nay, ông giữ vai trò Trưởng Bộ môn Hóa học hữu cơ và là một trong những nhà khoa học trẻ xuất sắc của khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Tìm ra hợp chất gây rối loạn nội tiết
Những nghiên cứu của PGS.TS Trần Mạnh Trí đã cung cấp dữ liệu đầu tiên về sự phân bố và tác động của phthalates và siloxanes – các hợp chất có khả năng gây rối loạn nội tiết – trong không khí tại Hà Nội. Đây là những hóa chất được sử dụng rộng rãi trong sản xuất đồ nhựa, sản phẩm chăm sóc cá nhân và nhiều vật dụng hàng ngày.
Kết quả nghiên cứu cho thấy nồng độ các hợp chất này trong không khí trong nhà cao gấp 4 lần so với không khí ngoài trời, đặc biệt trong các hộ gia đình chứa nhiều sản phẩm nhựa. Điều này đặt ra cảnh báo về mức độ phơi nhiễm hóa chất trong môi trường sống hàng ngày.
Mặc dù nồng độ phthalates và siloxanes ở mức thấp so với tiêu chuẩn an toàn quốc tế, nhưng PGS.TS Trần Mạnh Trí khuyến cáo cần có thêm các nghiên cứu về sự tích tụ và ảnh hưởng lâu dài của chúng trong chuỗi thức ăn và nguồn nước.
Những công trình khoa học đột phá
PGS.TS Trần Mạnh Trí được vinh danh nhờ ba công trình nghiên cứu quan trọng:
- Phương pháp phân tích chính xác nồng độ phthalates và siloxanes trong không khí – giúp đánh giá nguy cơ phơi nhiễm hóa chất qua đường hô hấp.
- Nghiên cứu mức độ ô nhiễm siloxanes trong nước uống và nước thải tại Hà Nội – cung cấp dữ liệu quan trọng về tác động của hóa chất này đến nguồn nước sinh hoạt.
- Đánh giá mức độ phân bố phthalates trong nước đóng chai, nước máy và nước hồ – góp phần định hướng chính sách kiểm soát ô nhiễm nước tại Việt Nam.
Giải pháp bảo vệ sức khỏe và môi trường
Từ những phát hiện này, PGS.TS Trần Mạnh Trí khuyến nghị:
- Hạn chế sử dụng sản phẩm nhựa trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là các loại hộp đựng thực phẩm.
- Cải thiện hệ thống thông gió trong nhà để giảm tích tụ hóa chất trong không khí.
- Thực hiện thêm các nghiên cứu về mức độ phơi nhiễm trong thực phẩm và nước uống nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Những đóng góp của PGS.TS Trần Mạnh Trí không chỉ mang lại kiến thức khoa học quan trọng mà còn mở ra hướng đi mới trong kiểm soát ô nhiễm môi trường tại Việt Nam. Với tâm huyết và sự kiên trì, ông tiếp tục là nguồn cảm hứng cho thế hệ nhà khoa học trẻ trong nước.