Mặc dù kỳ thi tốt nghiệp THPT 2024 chứng kiến TP.HCM giảm 9 bậc so với năm trước, nhưng thành phố vẫn kiên định với mục tiêu đổi mới giáo dục. Vậy sự thay đổi này có phải là một bước lùi hay chính là dấu hiệu cho một chiến lược dài hạn? Cùng phân tích những lý do đằng sau kết quả này và cách TP.HCM đang định hướng tương lai giáo dục.
1. Điểm Thi Giảm Nhưng Không Gây Bất Ngờ
Theo ông Nguyễn Văn Hiếu, Giám đốc Sở GD&ĐT TP.HCM, việc thành phố xếp thứ 20 trong cả nước về điểm trung bình tốt nghiệp không phải là điều quá bất ngờ. Có hai lý do chính giải thích cho điều này:
Thứ nhất: Định hướng dạy học và kiểm tra thay đổi
- TP.HCM đã tiên phong trong việc đổi mới phương pháp dạy học, tập trung vào phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh thay vì chỉ chạy theo điểm số.
- Đề thi tốt nghiệp THPT vẫn đang dựa trên Chương trình Giáo dục phổ thông 2006, trong khi thành phố đã áp dụng mô hình giảng dạy mới dựa trên Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.
- Điều này dẫn đến sự khác biệt trong cách học sinh TP.HCM chuẩn bị cho kỳ thi, khiến điểm số có thể không cao như các tỉnh thành khác.
Thứ hai: Học sinh thi tốt nghiệp theo chiến lược
- Rất nhiều học sinh TP.HCM đã trúng tuyển đại học sớm thông qua các phương thức xét tuyển khác, vì vậy họ chỉ tập trung vào các môn cần thiết cho xét tuyển đại học.
- Các môn không nằm trong tổ hợp xét tuyển được học sinh thi với mục tiêu đủ điểm tốt nghiệp, không đặt nặng việc đạt điểm cao.
- Điều này ảnh hưởng đến thứ hạng chung khi xét tổng điểm trung bình.
Kết quả là, dù điểm tổng hợp không cao, nhưng nếu xét theo từng tổ hợp đại học, TP.HCM lại nằm trong nhóm dẫn đầu với các khối thi quan trọng như:
- Khối A (Toán – Vật lý – Hóa học)
- Khối A1 (Toán – Vật lý – Ngoại ngữ)
- Khối B (Toán – Hóa học – Sinh học)
- Khối C (Ngữ văn – Lịch sử – Địa lý)
2. Tiếng Anh: Môn Học Giữ Vững Phong Độ Dẫn Đầu
Dù tổng điểm thi tốt nghiệp giảm, TP.HCM vẫn giữ vững vị trí số 1 cả nước về điểm trung bình môn tiếng Anh. Thành công này không phải ngẫu nhiên mà là kết quả của hơn 20 năm đầu tư và đổi mới.
Những yếu tố giúp TP.HCM dẫn đầu môn tiếng Anh:
- Chương trình tiếng Anh tăng cường được triển khai từ năm học 1998 – 1999, giúp học sinh có nền tảng ngoại ngữ vững chắc từ sớm.
- Chương trình tiếng Anh tích hợp với nội dung giảng dạy từ chương trình Anh quốc, giúp học sinh có môi trường học tiếng Anh chuyên sâu.
- Sự đầu tư của phụ huynh khi nhiều gia đình sẵn sàng cho con học thêm tại các trung tâm hoặc tham gia các kỳ thi chứng chỉ quốc tế.
- Giáo viên được đào tạo bài bản, áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại.
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Hiếu, điểm số trong kỳ thi tốt nghiệp chỉ là một phần của bức tranh tổng thể. Năng lực ngoại ngữ của học sinh TP.HCM còn được đánh giá qua:
- Khả năng giao tiếp thực tế
- Tỷ lệ học sinh đạt chứng chỉ quốc tế
- Số lượng học sinh du học hoặc học tại các chương trình song ngữ
Điều này cho thấy thành phố đang hướng đến một mô hình đánh giá năng lực tiếng Anh toàn diện, thay vì chỉ tập trung vào một kỳ thi duy nhất.
3. Định Hướng Giáo Dục: Đổi Mới Để Bền Vững
TP.HCM không xem kỳ thi tốt nghiệp là mục tiêu cuối cùng mà tập trung vào xây dựng năng lực lâu dài cho học sinh. Thành phố đã và đang áp dụng nhiều phương pháp đổi mới:
Thay đổi cách ra đề thi
- Đề thi vào lớp 10 của TP.HCM đã chuyển sang hướng thực tiễn, yêu cầu tư duy sáng tạo thay vì học thuộc lòng.
- Tương lai, đề thi tốt nghiệp THPT cũng sẽ đi theo hướng đánh giá năng lực toàn diện, phù hợp với định hướng giáo dục hiện đại.
Tập trung vào phương pháp giảng dạy mới
- Thành phố không chỉ dạy kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng tư duy, sáng tạo cho học sinh.
- Sở GD&ĐT TP.HCM thường xuyên rà soát phổ điểm thi, điều chỉnh phương pháp dạy để phù hợp với từng khu vực trường học.
Giảm khoảng cách giáo dục giữa nội thành và ngoại thành
- Một trong những mục tiêu quan trọng là thu hẹp khoảng cách chất lượng giáo dục giữa các khu vực.
- Các trường ngoại thành sẽ được đầu tư thêm về cơ sở vật chất, giáo viên để đảm bảo học sinh có cơ hội học tập tốt nhất.
4. Tương Lai: TP.HCM Sẽ Đi Đâu?
Năm 2025, kỳ thi tốt nghiệp THPT sẽ chính thức áp dụng cho học sinh theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Điều này đồng nghĩa với việc đề thi sẽ thay đổi để phù hợp với phương pháp dạy học hiện đại.
TP.HCM là một trong những địa phương đi đầu trong đổi mới giáo dục, nên có thể kỳ thi năm 2025 sẽ phản ánh chính xác hơn năng lực của học sinh thành phố.
Một điều chắc chắn: TP.HCM không chạy theo thành tích mà tập trung vào giáo dục bền vững. Thành phố sẵn sàng chấp nhận thứ hạng thi tốt nghiệp thấp hơn để đổi lấy một hệ thống giáo dục giúp học sinh thực sự có năng lực cạnh tranh trong tương lai.
Kết Luận: Bước Lùi Hay Bước Tiến?
Việc TP.HCM giảm thứ hạng trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2024 có thể gây tranh cãi, nhưng xét trên góc độ dài hạn, đây có thể là bước tiến mạnh mẽ trong việc đổi mới giáo dục.
Thay vì chạy đua điểm số, TP.HCM tập trung xây dựng một thế hệ học sinh có năng lực thực sự, tư duy sáng tạo và kỹ năng toàn diện. Với những thay đổi đang diễn ra, chắc chắn hệ thống giáo dục thành phố sẽ tiếp tục khẳng định vị thế của mình trong tương lai.