Dù đã có nhiều nỗ lực từ phía Bộ GD&ĐT và các địa phương, tình trạng thiếu giáo viên vẫn chưa được giải quyết triệt để. Ngành giáo dục tiếp tục đối mặt với bài toán tuyển dụng khó khăn, giáo viên nghỉ việc và sự cạnh tranh từ khu vực ngoài công lập.
Thực Trạng Thiếu Giáo Viên Trầm Trọng
Theo số liệu từ Bộ GD&ĐT, tính đến tháng 4/2024, cả nước thiếu gần 113.500 giáo viên ở các cấp học mầm non, tiểu học, THCS và THPT. Tình trạng này diễn ra phổ biến, đặc biệt ở các môn Tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật – những môn học ngày càng quan trọng trong chương trình GDPT 2018.
Dù Bộ Chính trị đã giao bổ sung gần 66.000 biên chế giáo viên trong giai đoạn 2022 – 2026, nhưng nhiều địa phương vẫn chưa tuyển dụng đủ số lượng giáo viên theo chỉ tiêu. Nguyên nhân chính đến từ nguồn tuyển dụng hạn chế, đặc biệt là ở các môn học mới như Công nghệ, Lịch sử – Địa lý và Khoa học Tự nhiên.
Khác Biệt Giữa Công Lập Và Ngoài Công Lập
Trong khi khu vực công lập chật vật tuyển dụng, thì hệ thống trường tư thục lại có lợi thế hơn hẳn về cả số lượng lẫn chất lượng giáo viên. Các trường ngoài công lập có cơ chế tuyển dụng linh hoạt hơn, đồng thời “trải thảm” thu hút giáo viên giỏi bằng những chính sách đãi ngộ hấp dẫn như:
- Lương thưởng cạnh tranh hơn so với khối công lập.
- Chế độ đãi ngộ linh hoạt, không bị ràng buộc bởi quy trình tuyển dụng phức tạp.
- Môi trường làm việc năng động, ít áp lực hành chính hơn.
Ngược lại, ở khu vực công lập, việc tuyển dụng giáo viên phải tuân theo Luật Viên chức và Nghị định số 115/2020/NĐ-CP, với nhiều quy định về vị trí việc làm, chức danh nghề nghiệp và quỹ lương, khiến quy trình tuyển dụng trở nên cồng kềnh và thiếu linh hoạt.
Nguyên Nhân Hút Nhân Lực Giáo Dục Thấp
Bên cạnh những rào cản về quy trình tuyển dụng, ngành giáo dục còn gặp phải vấn đề lớn về sức hút nghề nghiệp.
- Lương giáo viên chưa thực sự cạnh tranh: Mức lương và chế độ đãi ngộ tại nhiều địa phương vẫn chưa đủ hấp dẫn để giữ chân giáo viên.
- Áp lực công việc cao: Giáo viên phải đảm nhận nhiều nhiệm vụ ngoài giảng dạy như hồ sơ sổ sách, họp hành, đánh giá chuyên môn…
- Giáo viên nghỉ việc hoặc chuyển sang khu vực tư thục: Không ít giáo viên công lập đã rời bỏ ngành để tìm kiếm môi trường làm việc tốt hơn.
Giải Pháp Tháo Gỡ: Cần Sự Đột Phá Về Chính Sách
Nhằm từng bước giải quyết tình trạng thiếu giáo viên, Chính phủ và Bộ GD&ĐT đã đề xuất một số giải pháp:
- Tuyển dụng giáo viên trình độ cao đẳng: Để đáp ứng nhu cầu giảng dạy một số môn học đặc thù, Chính phủ đang xem xét cho phép tuyển dụng người có trình độ cao đẳng thay vì chỉ tuyển cử nhân đại học.
- Xây dựng thang bảng lương theo vị trí việc làm: Bộ GD&ĐT phối hợp với Bộ Nội vụ để điều chỉnh mức lương giáo viên theo chức danh nghề nghiệp, tăng phụ cấp ưu đãi nhằm thu hút nhân tài.
- Ban hành chính sách tuyển dụng linh hoạt hơn: Cho phép Sở/Phòng GD&ĐT có quyền chủ động hơn trong tuyển dụng và điều động giáo viên, tránh tình trạng “xin – cho” như hiện nay.
- Đề xuất Luật Nhà giáo: Một trong những giải pháp căn cơ nhất là thể chế hóa “lương giáo viên cao nhất” trong hệ thống bậc lương hành chính sự nghiệp, giúp giáo viên có động lực gắn bó lâu dài với nghề.
Kết Luận
Bài toán thiếu giáo viên là vấn đề cấp bách nhưng chưa có lời giải triệt để. Nếu không có những cải cách mạnh mẽ về chính sách tuyển dụng và chế độ đãi ngộ, ngành giáo dục công lập có thể sẽ tiếp tục mất đi nguồn nhân lực chất lượng cao.
Việc nâng cao chế độ lương, phụ cấp, quyền lợi nghề nghiệp và tinh giản quy trình tuyển dụng chính là chìa khóa để giữ chân giáo viên, đồng thời giúp giáo dục Việt Nam phát triển bền vững trong tương lai.