Tiếng Anh ngày càng giữ vai trò quan trọng trong giáo dục và công việc, nhiều quốc gia đã đưa ngoại ngữ này thành ngôn ngữ thứ hai. Tuy nhiên, để làm được điều đó trong hệ thống trường học Việt Nam, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về giáo viên, cơ sở vật chất, chương trình giảng dạy và môi trường học tập.
Những rào cản trong việc đưa Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai
Theo cô Ngô Thùy Dung, tổ trưởng tổ Ngoại ngữ Trường THPT Chuyên Bắc Ninh, việc dạy và học Tiếng Anh tại Việt Nam có tiềm năng nhưng vẫn tồn tại nhiều thách thức.
1. Chất lượng giáo viên chưa đồng đều
Một trong những rào cản lớn nhất là nguồn lực giáo viên. Không phải tất cả giáo viên Tiếng Anh đều đạt chuẩn để giảng dạy ở mức độ chuyên sâu. Để giúp học sinh sử dụng Tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai, giáo viên không chỉ cần giỏi ngữ pháp mà còn phải thành thạo kỹ năng giao tiếp, đọc – viết ở trình độ cao.
Ngoài ra, việc đào tạo và nâng cao trình độ giáo viên cần nhiều thời gian, tài chính và cơ sở hạ tầng, đặc biệt là ở những vùng xa, nơi giáo viên chưa có điều kiện tiếp cận các phương pháp giảng dạy hiện đại.
2. Thiếu cơ sở vật chất hỗ trợ học tập
Việc học Tiếng Anh hiệu quả cần sự kết hợp giữa phương pháp truyền thống và công nghệ. Các thiết bị như máy tính, bảng điện tử, phần mềm học ngôn ngữ, hệ thống học trực tuyến đều đóng vai trò quan trọng.
Tuy nhiên, nhiều trường học ở Việt Nam, đặc biệt là vùng nông thôn, còn thiếu cơ sở vật chất. Hệ thống mạng internet không ổn định cũng là rào cản lớn khiến việc học trực tuyến chưa được phổ biến rộng rãi.
3. Chương trình giảng dạy chưa thực sự gắn với thực tế
Theo cô Ngô Thùy Dung, nếu muốn Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, học sinh cần được tiếp xúc với nó trong nhiều môn học khác, không chỉ riêng tiết học Tiếng Anh.
Ví dụ, các môn như Khoa học, Địa lý, Toán học có thể dạy song ngữ, giúp học sinh làm quen với việc sử dụng Tiếng Anh trong học tập. Tuy nhiên, việc này đòi hỏi sự điều chỉnh lớn trong chương trình giảng dạy và cần có đội ngũ giáo viên giảng dạy song ngữ tốt.
4. Học sinh chưa có động lực sử dụng Tiếng Anh ngoài lớp học
Theo cô Nguyễn Thị Thu Trang, giáo viên Trường THPT Chuyên Nguyễn Trãi (Hải Dương), hai lý do chính khiến học sinh Việt Nam khó thành thạo Tiếng Anh là:
- Dễ quên: Học sinh chỉ tiếp xúc Tiếng Anh trong lớp học, thiếu cơ hội thực hành, khiến kiến thức nhanh chóng bị lãng quên.
- Thiếu động lực: Không có môi trường giao tiếp bằng Tiếng Anh khiến học sinh không có thói quen sử dụng ngôn ngữ này.
Nhiều học sinh chỉ học Tiếng Anh để đạt điểm cao trong kỳ thi, nhưng khi ra ngoài lớp học, các em không có cơ hội sử dụng ngôn ngữ này trong giao tiếp hàng ngày.
Điều kiện cần và đủ để Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai
Dựa trên kinh nghiệm giảng dạy, các chuyên gia giáo dục cho rằng để thực sự đưa Tiếng Anh vào hệ thống giáo dục như một ngôn ngữ thứ hai, cần đảm bảo các điều kiện sau:
1. Đào tạo giáo viên đạt chuẩn quốc tế
Một trong những yếu tố quan trọng nhất là tuyển chọn và đào tạo giáo viên có trình độ cao. Giáo viên cần có bằng cấp, chứng chỉ giảng dạy quốc tế như TESOL, CELTA, IELTS từ 7.5 trở lên, đồng thời phải được bồi dưỡng kỹ năng giảng dạy hiện đại.
Bên cạnh đó, việc mời giáo viên bản ngữ tham gia giảng dạy sẽ giúp học sinh có cơ hội tiếp xúc với Tiếng Anh chuẩn hơn.
2. Đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở vật chất
Học Tiếng Anh không thể chỉ dựa vào sách vở, mà cần có phòng học chuyên biệt, trang bị máy chiếu, phần mềm học tập, hệ thống âm thanh chuẩn.
Đặc biệt, ứng dụng công nghệ vào giảng dạy là điều cần thiết. Các trường học nên có:
- Thư viện số với tài liệu Tiếng Anh đa dạng.
- Các ứng dụng học Tiếng Anh hiện đại, giúp học sinh học mọi lúc, mọi nơi.
- Mạng internet ổn định, hỗ trợ học trực tuyến hiệu quả.
3. Điều chỉnh chương trình học theo hướng song ngữ
Tiếng Anh không chỉ nên là một môn học, mà còn cần xuất hiện trong các môn khác. Các trường có thể thử nghiệm chương trình song ngữ trong các môn Khoa học, Lịch sử, Địa lý để học sinh làm quen với việc sử dụng Tiếng Anh trong học thuật.
Ngoài ra, việc học Tiếng Anh nên tập trung nhiều hơn vào kỹ năng thực tế như thuyết trình, tranh luận, làm việc nhóm, giúp học sinh sử dụng ngôn ngữ một cách tự nhiên hơn.
4. Xây dựng môi trường học Tiếng Anh ngoài lớp học
Học sinh cần có cơ hội thực hành Tiếng Anh hàng ngày thông qua:
- Báo, tạp chí, kênh truyền hình bằng Tiếng Anh dành cho học sinh.
- Câu lạc bộ Tiếng Anh, cuộc thi hùng biện, trại hè quốc tế.
- Các hoạt động giao lưu với học sinh nước ngoài.
Theo cô Nguyễn Thị Thu Trang, học sinh Gen Z và Alpha hiện nay rất nhạy bén với công nghệ. Nếu có nền tảng tốt từ trường học, kết hợp với môi trường thực hành thực tế, các em sẽ không chỉ giỏi Tiếng Anh mà còn có thể tự học nhiều ngoại ngữ khác theo nhu cầu.
Kết luận
Việc đưa Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học hoàn toàn có thể thực hiện, nhưng không thể chỉ dựa vào lý thuyết hay mong muốn, mà cần có chiến lược bài bản.
Cần có sự đầu tư nghiêm túc về giáo viên, cơ sở vật chất, chương trình học và môi trường sử dụng ngôn ngữ. Nếu làm được điều này, học sinh Việt Nam không chỉ giỏi Tiếng Anh mà còn sẵn sàng hội nhập toàn cầu, mở ra nhiều cơ hội học tập và nghề nghiệp trong tương lai.