Giáo dục luôn là vấn đề trọng yếu của mỗi quốc gia, đặc biệt khi các thách thức ngày càng phức tạp trong xã hội hiện đại. Chuyên gia kinh tế – phát triển và nhà giáo Phan Chánh Dưỡng, người có nhiều kinh nghiệm thực tiễn trong giáo dục, đã chia sẻ những suy tư sâu sắc tại buổi tọa đàm về cuốn sách mới của mình – Nhàn đàm giáo dục – một tác phẩm đáng suy ngẫm cho những ai quan tâm đến giáo dục.
Giáo Dục và Vai Trò Của Trải Nghiệm Cá Nhân
Phan Chánh Dưỡng không chỉ là một nhà giáo mà còn là chuyên gia tư vấn trong lĩnh vực kinh tế và chính sách công. Ông nổi bật với quan điểm không cần thiết phải tạo ra một triết lý giáo dục mới, mà cần dựa vào trải nghiệm cá nhân, góc nhìn từ thực tiễn để đóng góp những giải pháp thiết thực cho giáo dục nước nhà. Cuốn sách Nhàn đàm giáo dục là tâm huyết của ông, là sự đúc kết từ những trải nghiệm dạy học, tự học, và các câu chuyện cảm động về những người thầy đáng kính đã truyền cảm hứng cho ông.
Theo ông, hành trình tự học là nền tảng để ông thấu hiểu và trân trọng vai trò của giáo dục. Ông chia sẻ, từ nhỏ đã được dạy sống kỷ luật, tư duy hệ thống và sáng tạo – những yếu tố không chỉ giúp ông quản lý cuộc sống mà còn góp phần giúp ông trở thành một nhà giáo dục thực tiễn.
Tìm Đúng “Phương Thuốc” Cho Những Bất Cập Trong Giáo Dục
Trong nhiều năm qua, ngành giáo dục Việt Nam đã trải qua hàng loạt cải cách, tuy nhiên, hiệu quả chưa như mong đợi do thiếu sự ứng dụng phù hợp với bối cảnh Việt Nam. Chuyên gia Phan Chánh Dưỡng ví von hệ thống giáo dục như một “phương thuốc”, nhưng đáng tiếc nhiều cải cách lại không phù hợp với “bệnh lý” của giáo dục Việt Nam. Ông chỉ ra rằng, nếu chỉ áp dụng các chính sách từ nước ngoài mà không điều chỉnh sao cho phù hợp với thực trạng trong nước, kết quả đạt được sẽ không như mong muốn.
Theo ông, giáo dục Việt Nam cần một hệ thống riêng, căn cứ trên tình hình phát triển của đất nước và nhu cầu thực tế của người học. Những phương pháp và cách thức từ các nước có nền giáo dục tiên tiến nên được học hỏi nhưng không phải là “công thức” chung để áp dụng một cách máy móc. Điều cốt yếu là cần một hệ thống giáo dục căn bản, nền tảng, từ đó mới xây dựng các chương trình học phù hợp cho từng bậc học.
Đầu Tư Đúng Cách Cho Giáo Dục Tiểu Học
Phan Chánh Dưỡng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của giáo dục tiểu học. Đây là giai đoạn đầu đời, quyết định nhiều đến tính cách và tri thức nền tảng của trẻ em. Ông cho rằng, nếu đầu tư đúng cách vào giáo dục tiểu học, chúng ta sẽ xây dựng được nền móng vững chắc, không chỉ giúp trẻ phát triển toàn diện mà còn chuẩn bị cho những cấp học cao hơn. Một hệ thống giáo dục tiểu học hiệu quả không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức mà còn là môi trường để trẻ học cách tự học, phát triển tư duy và kỹ năng cần thiết cho cuộc sống.
Thực Hành Giáo Dục Thông Qua Các Giá Trị Sống
Nhớ lại những ngày tháng sau chiến tranh, Phan Chánh Dưỡng kể về thời gian sống tại một ngôi làng nhỏ chỉ có 12 căn nhà. Ở đó, một thầy giáo biết tiếng Pháp bị hiểu nhầm là gián điệp và bị bắt giam. Trong thời gian chờ minh oan, ông đã được người dân đề nghị dạy học cho trẻ em trong làng. Đó là lúc ông nhận ra giá trị của việc học tập và tầm quan trọng của giáo dục từ những điều bình dị. Chính từ việc học quốc ngữ, toán, tiếng Pháp và tiếng Hán với người thầy này đã giúp ông thấu hiểu ý nghĩa của sự tự học và động lực nội tại để theo đuổi tri thức.
Ông chia sẻ rằng, không có cách nào tốt hơn để dạy trẻ cách quản lý cuộc sống ngoài việc bắt đầu từ những việc nhỏ nhất trong gia đình. Phan Chánh Dưỡng đã học cách tư duy hệ thống từ chính những công việc thường nhật, điều mà ông cho rằng là nền tảng vững chắc giúp trẻ em học cách làm việc một cách có tổ chức và hiệu quả.
Nghiên Cứu và Điều Chỉnh Chính Sách Để Phù Hợp Hơn
Để giáo dục Việt Nam phát triển bền vững, chuyên gia Phan Chánh Dưỡng cho rằng cần nghiên cứu kỹ lưỡng, nắm bắt nhu cầu thực tế của người học, sau đó mới điều chỉnh các chính sách và mô hình giáo dục phù hợp. Thực trạng hiện nay là nhiều trường quốc tế và trường tư thục hoạt động theo cách không hoàn toàn phù hợp với bối cảnh Việt Nam, dẫn đến nhiều bất cập và mất cân bằng trong hệ thống giáo dục.
Điều quan trọng là các nhà quản lý giáo dục nên chú trọng đầu tư vào nghiên cứu sâu về tình hình giáo dục hiện nay và đặc điểm của người học Việt Nam, để từ đó xây dựng một nền giáo dục thiết thực, gắn liền với các mục tiêu dài hạn của đất nước. Học hỏi từ những quốc gia có nền giáo dục tiên tiến là cần thiết, nhưng đồng thời, việc xây dựng một hệ thống giáo dục riêng, phù hợp với bối cảnh Việt Nam là điều không thể thiếu.
Giáo Dục Và Tương Lai
Nhìn về tương lai, Phan Chánh Dưỡng tin rằng Việt Nam có thể theo kịp xu thế toàn cầu nếu có cách tiếp cận đúng đắn và đầu tư vào các lĩnh vực có tiềm năng phát triển. Ông khuyến khích các nhà quản lý giáo dục nên chú trọng phát triển các ngành học mới, giúp thế hệ trẻ Việt Nam không chỉ đáp ứng nhu cầu thị trường lao động trong nước mà còn chuẩn bị để hội nhập quốc tế.
Cùng với đó, một trong những giải pháp để cải thiện giáo dục là nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, từ đó xây dựng nền móng vững chắc cho các bậc học cao hơn. Ông cũng nhấn mạnh, bất cứ cải cách nào cũng cần có sự hỗ trợ và giám sát chặt chẽ để đạt hiệu quả thực sự, đồng thời tránh sự lãng phí tài nguyên.