Trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động, một báo cáo mới đây cho thấy các hộ gia đình có thu nhập trung bình tại Hàn Quốc đang đối mặt với áp lực tài chính ngày càng gia tăng, đặc biệt là từ các khoản chi tiêu liên quan đến giáo dục và nhà ở. Điều này đã dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng về tiết kiệm ròng – một chỉ số kinh tế phản ánh sức khỏe tài chính của hộ gia đình.
Tiết kiệm ròng của hộ gia đình thu nhập trung bình giảm mạnh
Theo số liệu thống kê quý IV năm 2024, tiết kiệm ròng của các hộ gia đình thuộc nhóm thu nhập trung bình tại Hàn Quốc đã giảm xuống chỉ còn 658 nghìn won, thấp hơn 88 nghìn won so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức giảm lớn nhất trong vòng 5 năm qua và lần đầu tiên tiết kiệm ròng của nhóm này rơi xuống dưới ngưỡng 700 nghìn won.
Điều đáng lo ngại hơn là trong ba quý liên tiếp, tiết kiệm ròng của các hộ gia đình thu nhập trung bình đều ghi nhận mức giảm. Đây là nhóm duy nhất trong xã hội Hàn Quốc ghi nhận xu hướng giảm liên tục như vậy, cho thấy áp lực chi tiêu đang đè nặng lên tầng lớp vốn được coi là trụ cột của nền kinh tế.
Áp lực từ chi phí giáo dục và nhà ở
Giáo sư Ha Joon-kyung từ Đại học Hanyang nhận định rằng các hộ gia đình thu nhập trung bình đang phải chi tiêu vượt quá khả năng tài chính, đặc biệt trong các lĩnh vực như giáo dục và nhà ở. Theo ông, điều này không chỉ là lựa chọn mang tính cá nhân mà còn xuất phát từ áp lực xã hội, trong bối cảnh bất bình đẳng ngày càng gia tăng. Nhiều bậc phụ huynh sợ rằng con cái họ sẽ bị tụt lại phía sau nếu không được tiếp cận môi trường giáo dục tốt hoặc điều kiện sống đầy đủ.
Để đáp ứng kỳ vọng này, nhiều gia đình đã chấp nhận vay nợ để có thể mua nhà riêng hoặc chi trả cho các lớp học thêm, trung tâm luyện thi, học phí tư nhân – vốn là những khoản chi thường xuyên và ngày càng tăng. Không ít gia đình thậm chí đã sử dụng gần như toàn bộ thu nhập để đầu tư vào giáo dục cho con cái, bỏ qua nhu cầu tiết kiệm dài hạn.
Hệ lụy kinh tế từ sự suy giảm tiết kiệm
Tiết kiệm ròng là chỉ số cho thấy số tiền còn lại sau khi các hộ gia đình chi trả cho các nhu cầu thiết yếu như thuế, bảo hiểm, trả nợ, giáo dục, thực phẩm và giao thông. Khi tiết kiệm ròng giảm, điều đó đồng nghĩa với việc người dân không còn khả năng tích lũy tài chính, hoặc tệ hơn là chi tiêu vượt quá thu nhập.
Một nhà nghiên cứu tại Viện Kinh tế và Công nghiệp Hàn Quốc cảnh báo rằng sự suy giảm này không chỉ ảnh hưởng đến các hộ gia đình mà còn đe dọa sự ổn định tài chính quốc gia. Khi tiết kiệm giảm sút, nguy cơ nợ hộ gia đình tăng cao là điều tất yếu, kéo theo đó là suy giảm tiêu dùng, vốn là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế nội địa.
Bên cạnh đó, chi tiêu vượt quá khả năng tài chính cũng khiến các gia đình rơi vào vòng xoáy nợ nần, làm suy giảm khả năng chống chịu trước các biến động kinh tế hoặc khủng hoảng cá nhân như thất nghiệp, ốm đau, tai nạn.
Đầu tư giáo dục: Lựa chọn cần thiết hay áp lực vô hình?
Hệ thống giáo dục tư nhân phát triển mạnh mẽ tại Hàn Quốc là một trong những nguyên nhân khiến chi phí giáo dục trở thành gánh nặng đối với các hộ gia đình. Các lớp học thêm, trung tâm luyện thi, gia sư cá nhân – hay còn gọi là hagwon – gần như là một phần không thể thiếu trong hành trình học tập của học sinh tại Hàn Quốc.
Nhiều phụ huynh cảm thấy buộc phải chi tiền cho những dịch vụ này để con cái có thể cạnh tranh trong môi trường học tập khắc nghiệt. Từ tiểu học, học sinh đã phải tham gia các khóa học tăng cường để đạt thành tích tốt, mở rộng cơ hội vào các trường danh tiếng và sau đó là các đại học hàng đầu.
Chi phí cho giáo dục tư nhân ngày càng tăng không chỉ làm cạn kiệt nguồn tài chính của các hộ gia đình mà còn tạo ra áp lực tâm lý lớn cho cả phụ huynh và học sinh. Trong một môi trường mà thành tích học tập trở thành yếu tố quyết định tương lai, các gia đình thuộc tầng lớp trung lưu buộc phải duy trì mức chi tiêu cao, bất chấp khả năng tài chính có thể không cho phép.
Sự bất bình đẳng ngày càng rõ nét
Báo cáo cũng cho thấy sự gia tăng của bất bình đẳng thu nhập và chi tiêu giáo dục tại Hàn Quốc. Trong khi các hộ gia đình có thu nhập cao vẫn duy trì được mức tiết kiệm ổn định, thì nhóm thu nhập trung bình và thấp đang phải hy sinh tiết kiệm để đáp ứng những nhu cầu ngày càng thiết yếu nhưng cũng ngày càng đắt đỏ.
Sự chênh lệch trong khả năng đầu tư cho giáo dục không chỉ gây ra khoảng cách xã hội mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội phát triển của thế hệ tương lai. Trẻ em từ các gia đình không đủ điều kiện đầu tư giáo dục dễ gặp bất lợi trong quá trình thi cử, lựa chọn nghề nghiệp và hội nhập xã hội, từ đó tạo ra vòng luẩn quẩn tái sản xuất bất bình đẳng qua nhiều thế hệ.
Tác động dài hạn đến nền kinh tế Hàn Quốc
Sự suy giảm tiết kiệm ròng và gia tăng chi tiêu không kiểm soát không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn có thể tạo ra những hệ lụy nghiêm trọng cho nền kinh tế Hàn Quốc trong dài hạn. Khi nợ hộ gia đình gia tăng và tiêu dùng nội địa suy yếu, tăng trưởng kinh tế có nguy cơ chậm lại.
Ngoài ra, nếu xu hướng này tiếp diễn, khả năng chống chịu của nền kinh tế trước các cú sốc toàn cầu như lạm phát, khủng hoảng tài chính, hay biến động thị trường lao động sẽ bị suy giảm đáng kể. Khi các hộ gia đình không còn khả năng tiết kiệm, họ cũng khó có thể đầu tư cho hưu trí, y tế hoặc các khoản dự phòng cần thiết, từ đó tạo áp lực lên hệ thống an sinh xã hội.
Cần có giải pháp toàn diện và bền vững
Trước những thách thức này, các chuyên gia kêu gọi chính phủ Hàn Quốc cần có những giải pháp chính sách toàn diện để giảm gánh nặng chi phí giáo dục và hỗ trợ các hộ gia đình thu nhập trung bình. Một số biện pháp có thể bao gồm tăng cường đầu tư cho giáo dục công lập, kiểm soát chi phí giáo dục tư nhân, hỗ trợ tài chính cho các gia đình có con đi học và thúc đẩy các chính sách về nhà ở bền vững.
Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về tài chính cá nhân, quản lý chi tiêu và xây dựng thói quen tiết kiệm cũng đóng vai trò quan trọng. Bằng cách cân bằng giữa chi tiêu hiện tại và nhu cầu tương lai, các hộ gia đình có thể từng bước lấy lại sự ổn định tài chính.
Áp lực chi phí giáo dục và nhà ở đang là nguyên nhân hàng đầu khiến tiết kiệm ròng của hộ gia đình tại Hàn Quốc sụt giảm nghiêm trọng. Nếu không có những biện pháp điều chỉnh kịp thời, điều này có thể gây ra hệ quả lâu dài đối với cả nền kinh tế và xã hội.